ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Θ. ΚΑΡΑΟΓΛΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΤΖΑΝΑΚΑΡΗ ΜΕ ΤΙΤΛΟ “ΣΜΥΡΝΗ 1919-1922 ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΣΤΕΡΓΙΑΔΗΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ”
(30-09-2019)
Αγαπητέ φίλε Βασίλη Τζανακάρη,
Υψηλοί προσκεκλημένοι,
Φίλες και φίλοι,
η αποψινή είναι η τρίτη φορά που έχω:
-τη χαρά,
-την τιμή
-και το προνόμιο
να βρίσκομαι στο πάνελ της παρουσίασης ενός βιβλίου του:
-πολύ καλού μου φίλου,
-σπουδαίου συντοπίτη Σερραίου
-και εξαιρετικού συγγραφέα,
του Βασίλη Τζανακάρη.
Είχαν προηγηθεί:
-το “Πανόραμα Σερραϊκής ιστορίας (1913-2013)
-και το η “Ελλάδα φλέγεται”.
Την άποψή μου για τον συγγραφέα την έχω καταθέσει δημόσια πολλάκις.
Πρώτα τον διάβασα, μετά τον γνώρισα και εδώ και πολλά χρόνια καμαρώνω ότι έχω έναν πολύ καλό φίλο.
Είναι:
-ευσυνείδητος,
-ακέραιος,
-αυτόφωτος,
-εκείνο, όμως, που τον κάνει να ξεχωρίζει στα μάτια μου είναι:
-η καθαρότητα της ψυχής του
-και η γνήσια διάθεση αυτοκριτικής.
Κάθε φορά που καταπιάνεται με φλέγοντα θέματα που αφορούν την ελληνική ιστορία και αποτυπώνει τις σκέψεις του στις σελίδες ενός βιβλίου, αυτό το βιβλίο καθίσταται αυτόματα πολύτιμο ιστορικό ντοκουμέντο διότι η γραφή του Βασίλη είναι πάντα:
-πλήρης
-και τεκμηριωμένη.
Πρώτα γίνεται συλλέκτης γνώσεων και ύστερα συγγραφέας.
Το ίδιο συμβαίνει και με το 25ο βιβλίο του, με το οποίο μας τοποθετεί νοητά στην προκυμαία της Σμύρνης εκείνες τις μαύρες ημέρες για τον ελληνισμό.
Θα δανειστώ ορισμένα από τα λόγια του και θα πω ότι στις 700 σελίδες του συγκεκριμένου βιβλίου αποτυπώνεται με γλαφυρότητα μια ολόκληρη εποχή:
-τα πάθη,
-οι μικρότητες,
-οι ελπίδες,
-τα όνειρα
-και οι μεγαλοσύνες των ανθρώπων.
Επιχειρώντας να απαντήσει στο ερώτημα εάν ο Αριστείδης Στεργιάδης, ο ύπατος αρμοστής στη Σμύρνη την περίοδο 1919-1922, ήταν ο υπ’ αριθμόν ένα υπαίτιος της Μικρασιατικής Καταστροφής και να περιγράψει τη σχέση του με τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο, ακουμπά ένα τραγικό σημείο της εθνικής μας ιστορίας.
Παρόλα αυτά, ο Βασίλης Τζανακάρης επιχειρεί κάτι τολμηρό. Αναλύει:
-το βάρος των αποφάσεων,
-τον αντίκτυπο των πράξεων
-και βάζει στη ζυγαριά της συνείδησης την εκπλήρωση του καθήκοντος που πολλές φορές το συναντούμε στη ζωή μας με τη μορφή ενός διλήμματος.
Προσωπικά δεν θα ταχθώ με τη μια ή την άλλη πλευρά στο άτυπο δίπολο: “Αριστείδης Στεργιάδης ή Μητροπολίτης Χρυσόστομος”.
Για να είμαι ειλικρινής μπήκα στον πειρασμό, ωστόσο διαβάζοντας το βιβλίο επέλεξα τη θέση του ουδέτερου παρατηρητή.
Και αυτό διότι σε κάθε εθνική τραγωδία που βιώσαμε ως Έθνος, η ευθύνη είναι συλλογική.
Δεν φταίνε οι “απέναντι”, αλλά εμείς γιατί επιτρέψαμε στους εαυτούς μας να λησμονήσουμε το νόημα της εθνικής ομοψυχίας.
Στο πλαίσιο αυτό, όταν έκλεισα το οπισθόφυλλο του βιβλίου, η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι με τη γραφή του ο Βασίλης κατάφερε να κρατήσει σε εγρήγορση τη συνείδησή μου. Είμαι σίγουρος ότι το ίδιο αίσθημα διακατέχει όλες και όλους όσοι το έχετε διαβάσει.
Σε κάθε περίπτωση, το παρελθόν είναι η ίδια μας η ζωή.
Εάν θέλουμε να έχει διδακτικό χαρακτήρα οφείλουμε να το παρατηρούμε πάντα με:
-περίσκεψη,
-περισυλλογή
-και επίγνωση
των όσων θετικών και αρνητικών μας έφερε στο διάβα της ζωής.
Προφανώς η σκόνη του χρόνου καλύπτει πρόσωπα και καταστάσεις. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι το όνειρο της Ελλάδας “των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών” μετατράπηκε σε εφιάλτη.
Η καταστροφή της Σμύρνης αποτελεί συλλογικό τραύμα στο σώμα του Ελληνισμού καθώς σήμανε το τέλος του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας.
Οι λέξεις “γενοκτονία” και “ξεριζωμός” δεν είμαι σίγουρος ότι αρκούν για να αποδώσουν το μέγεθος:
-της φρίκης,
-της θηριωδίας
-και της ανθρώπινης συμφοράς.
Η Μικρασιατική καταστροφή είναι η μεγαλύτερη τραγωδία που βίωσε ποτέ το Έθνος μας:
-700.000 νεκροί,
-300.000 που χάθηκαν στις μαρτυρικές πορείες χωρίς γυρισμό στα βάθη της Τουρκίας
-και 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες.
Απόψε, επέλεξα να σταθώ ενώπιών σας όχι για να αποδώσω ευθύνες στον Αριστείδη Στεργιάδη ή τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο. Αμφότερους τους κρίνει η ιστορία…
Απόψε είμαι εδώ για να συμβάλλω στην:
-αναμόχλευση,
-συντήρηση
-και διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης, αξιοποιώντας το βιβλίο που παρουσιάζουμε ως πολύτιμο εργαλείο βελτίωσης της εθνικής μας σκέψης.
Φίλες και φίλοι,
προσωπικά πιστεύω ότι μια αλησμόνητη πατρίδα ζει πάντα στην εθνική μας συνείδηση.
Μεγάλωσα και εγώ με:
-τα νάματα της προσφυγιάς
-και τα μοιρολόγια
για τις πατρίδες που αφήσαμε πίσω, καθώς κατάγομαι από την ανατολική Ρωμυλία.
Οι πρόγονοί μου βίωσαν και εκείνοι την πίκρα:
-της προσφυγιάς
-και του ξεριζωμού.
Για αυτό και θεωρώ ιερό καθήκον όλων μας να κρατήσουμε άσβεστη την ιστορία που κουβαλάμε στους ώμους μας.
Να θυμόμαστε τις διδαχές των προγόνων μας και να διδάξουμε στις επόμενες γενιές των Ελλήνων ότι ως Έθνους γνωρίζουμε από:
-αξίες
-και ιδανικά.
Ειλικρινά το έχουμε ανάγκη, τώρα που επιτέλους αρχίζουμε να ορθώνουμε και πάλι περήφανα το εθνικό μας ανάστημα.
Εμείς, οι σύγχρονοι θεματοφύλακες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, οφείλουμε να κρατήσουμε ακέραια τα γεγονότα του 1922 και να γίνει απολύτως κατανοητό σε κάθε Έλληνα και σε κάθε Ελληνίδα ότι οι Έλληνες της Μικράς Ασίας:
-εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους,
-σφαγιάστηκαν,
-εξοντώθηκαν μαζικά.
Περίπου 2,5 εκατομμύρια Έλληνες απομακρύνθηκαν βίαια από τη γη που γεννήθηκαν και σε καμία περίπτωση δεν συνωστίστηκαν στο λιμάνι της Σμύρνης.
Δεν πρόκειται για άλλη μια καταστροφή, αλλά για τον αφανισμό ενός πολιτισμού.
Τα καραβάνια,
-ο θρήνος
-και η καταστροφή υπήρξαν αδιαμφισβήτητα ιστορικά γεγονότα που τα απέδωσαν ο Απόστολος Καλδάρας και ο στιχουργός Πυθαγόρας στο δίσκο “Μικρά Ασία” που κυκλοφόρησε το 1972:
“Πού να βρίσκεται ο πατέρας,
ψάχνει η μάνα για παιδιά.
Μας εσκόρπισε ο αγέρας
σ’άλλη γη, σ΄άλλη στεριά”.
Επειδή η ιστορία δεν επανορθώνει καταστροφές αλλά βοηθά στην αποφυγή νέων, οφείλουμε να παραδειγματιστούμε από:
-τα λάθη
-και τις παραλείψεις της περιόδου 1919-1922.
Εκατό χρόνια μετά η μνήμη πρέπει να μας διδάξει πως θα αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος.
Τότε ήταν ο Αριστείδης Στεργιάδης και ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος τα δυο πρόσωπα που μονοπώλησαν την προσοχή.
Σήμερα είναι κάποιοι άλλοι.
Αντίθετες απόψεις και συμπεριφορές:
-υπήρξαν,
-υπάρχουν
-και θα συνεχίσουν να υπάρχουν.
Όμως δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως τόσο ο Στεργιάδης, όσο και ο Μακαριστός Χρυσόστομος,
υπήρξαν “μάρτυρες” με διαφορετικό τρόπο ο καθένας.
Ο ύπατος αρμοστής αυτοεξορίστηκε και κουβάλησε για μια ζωή το στίγμα της “αμφιλεγόμενης προσωπικότητας”.
Χρησιμοποιώ τον πιο “ελαφρύ” χαρακτηρισμό που ακολουθεί το όνομά του, χωρίς να εξετάζω εάν έφερε εις πέρας το δύσκολο έργο της διοικητικής και στρατιωτικής οργάνωσης της Σμύρνης.
Ο δε τελευταίος Μητροπολίτης Σμύρνης ανέβηκε το σταυρό του μαρτυρίου καθώς σφαγιάστηκε και στη συνέχεια αγιοποιήθηκε.
Οι βίοι τους υπήρξαν παράλληλοι και η ιστορία είναι εκείνη που θα τους:
-αξιολογήσει
-και θα τους κατατάξει στην εθνική συνείδηση.
Με αυτές τις σκέψεις, συγχαίρω τον Βασίλη Τζανακάρη για το 25ο βιβλίο του και του εύχομαι ολόψυχα να είναι καλοτάξιδο.
Κλείνω με μια προτροπή: Οι ιστορικές μνήμες είναι οδοδείκτες ζωής και στη ζωή τα παθήματα πρέπει να γίνονται μαθήματα, όχι άλλοθι.
Φίλε Βασίλη, σου αξίζουν πολλά συγχαρητήρια για την επιμονή που επέδειξες στην ιστορική έρευνα και για το τελικό αποτέλεσμα που παρουσιάζουμε απόψε.
Σας ευχαριστώ πολύ!
