Ιστορικά Στοιχεία

Ιστορική Διαδρομή στην Εξέλιξη και Δημιουργία Αρμοδιοτήτων και Λειτουργιών του Τομέα Μακεδονίας και Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών

Στην αρχή του 20ου αιώνα οι βαλκανικοί πόλεμοι έφεραν ανακατατάξεις στα Βαλκάνια και την απελευθέρωση των ελληνικών εδαφών από τον τουρκικό ζυγό. Η Ελλάδα έπρεπε να μεριμνήσει άμεσα για τη διοίκηση και τη ρύθμιση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων στις περιοχές που απελευθέρωνε (συνθήκη της Χάγης του 1907 – άρθρο 430). Η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να εφαρμόσει το μοντέλο των Γενικών Διοικήσεων.

Με το Β.Δ. 1/1912 (τεύχος Α΄ ΦΕΚ 337/31-10-1912) ανατίθεται στον τότε Υπουργό Δικαιοσύνης Κων. Ρακτιβάν η Γενική Διοίκηση των απελευθερωμένων χωρών. Στο ίδιο διάταγμα αναφέρονται και οι αρμοδιότητες του Γενικού Διοικητή, που ήταν ευρύτατες και κάλυπταν τη Μακεδονία, την Ήπειρο και τα νησιά του Β. Αιγαίου. Με το Ν. 273/11-6-1914 (ΦΕΚ 157/11-06-1914) διορίζονται αναπληρωτές των Γενικών Διοικητών και οι αρμοδιότητες παραμένουν ενισχυμένες.

Με το Β.Δ. 524/1914 (τεύχος Α΄ ΦΕΚ 404/31-12-1914) αρχίζει να επεκτείνεται η εφαρμογή του Νομαρχιακού συστήματος. Καταργούνται οι Γενικές Διοικήσεις Ηπείρου, των νήσων Αιγαίου και της Σάμου . Η Γενική Διοίκηση Μακεδονίας και Κρήτης παραμένουν και έδρα της Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας ορίζεται η Θεσσαλονίκη.

Με το Β.Δ. 16/19-3-1915 (τεύχος Α΄ ΦΕΚ 106/19-03-1915) καταργούνται οι Γενικές Διοικήσεις Μακεδονίας και Κρήτης και ενισχύεται ο θεσμός των Νομαρχιών. Με το Β.Δ. 1915 (τεύχος Α΄ΦΕΚ 120/01-04-1915) «Περί Διοικητικής Διαιρέσεως των νέων χωρών», η Μακεδονία διαιρείται σε πέντε νομούς (Θεσσαλονίκης, Κοζάνης, Φλωρίνης, Σερρών και Δράμας). Η ανώτατη διοικητική διεύθυνση του κάθε νομού ανατίθεται στον Νομάρχη.

Με τον Ν. 1149/1918 (τεύχος Α΄ ΦΕΚ 34/12-02-1918) η Κυβέρνηση Βενιζέλου επαναφέρει το θεσμό των Γενικών Διοικήσεων με υπεραυξημένες αρμοδιότητες. Στις καθορισμένες περιφέρειες διορίζονται Γενικοί Διοικητές. Οι Γενικοί Διοικητές διορίζονται με βαθμό και μισθό Υπουργού και υπάγονται ιεραρχικώς στο Υπουργείο Εσωτερικών. Ο Γενικός Διοικητής προΐσταται όλων των πολιτικών, διοικητικών και των αστυνομικών αρχών στην περιφέρειά του. Επιπλέον, ασκεί και πειθαρχική εξουσία.

Με το ψήφισμα 3265/1925 (τεύχος Α΄ ΦΕΚ 7/12-01-1925) που ουσιαστικά αποτελούσε νόμο πλαίσιο για τον καθορισμό των αρμοδιοτήτων των Γεν. Διοικητών και των Νομαρχών, συστήνεται στο Υπουργείο Εσωτερικών το Ανώτερο Συμβούλιο Αποκέντρωσης (άρθρο 5),το οποίο αποτελούσε μια ενδιαφέρουσα καινοτομία για την εποχή.

Με το Π.Δ. 1928 (τεύχος Α΄ ΦΕΚ 256/05-12-1928) «Περί μετονομασίας Γενικών Διοικήσεων και επαρχιών», η Γενική Διοίκηση Θεσσαλονίκης μετονομάζεται σε Γενική Διοίκηση Μακεδονίας.

Με το Ν. 4393/1929 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 297/20-08-1929) τροποποιείται ο Ν. 3265/1925. Ο Γεν. Διοικητής ασκεί στην περιφέρειά του τα κατά τους νόμους δικαιώματα των Υπουργών, εκτός των Υπουργών της Δικαιοσύνης, των Στρατιωτικών και των Ναυτικών. Η αρμοδιότητα της Αστυνομίας λιμένων και της Εμπορικής Ναυτιλίας του Υπουργείου Ναυτιλίας ανήκει στον Γενικό Διοικητή. Στη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας συστήνεται θέση Γενικού Γραμματέα.
Με το Π.Δ. 1930 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 54/22-02-1930) καταργείται η Νομαρχία Θεσσαλονίκης και το προσωπικό μεταφέρεται στη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας.

Με τον Α.Ν. 130/1936 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 410/24-09-1936) επί Κυβέρνησης Μεταξά, ενισχύονται οι αρμοδιότητες των Νομαρχών σε σχέση με τους Γενικούς Διοικητές . Ο Νομάρχης υπάγεται πλέον σε όλα τα Υπουργεία και ιδιαιτέρως στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Με τον Α.Ν. 208/1945 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 65/21-03-1945) ιδρύεται Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος στην οποία υπάγονται οι Γενικές Διοικήσεις Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Στη Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος διορίζεται Υπουργός Γενικός Διοικητής, ο οποίος είναι και μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου.

Με το Ν.Δ. 2536/ (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 225/27-08-1953) περί εποικισμού των παραμεθορίων περιοχών και ενισχύσεως του πληθυσμού αυτών), ανατίθεται παρακολούθηση και εφαρμογή του Ν.Δ. σε Ανώτατη Επιτροπή που αποτελείται από τους Υπουργούς Συντονισμού, Οικονομικών, Βορείου Ελλάδος και Γεωργίας, η οποία εδρεύει στην Αθήνα.

Με το Ν. 3200/1955 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 97/23-04-1955) περί Διοικητικής Αποκέντρωσης καταργούνται όλες οι Γενικές Διοικήσεις και ανασυστήνονται οι Νομαρχίες.

Η Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος μετατρέπεται σε Υπουργείο Βόρειας Ελλάδας με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Με το Ν.Δ. 1/1968 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 270/21-11-1968) περί Υπουργικού Συμβουλίου και Υπουργείων, το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος συμμετέχει στο Συμβούλιο Εθνικής Πολιτικής.

Με το Ν.Δ. 209/1969 (τεύχος Α΄ ΦΕΚ 110/12-06-1969) το Υπουργείο αποκτά πέντε Διευθύνσεις, Γραφείο Υπουργού, και Γενική Γραμματεία.

Με το Ν.Δ. 957/1971 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 166/25-08-1971) το Υπουργείο Βορείου Ελλάδας καταργείται και οι αρμοδιότητές του μεταβιβάζονται κατά τόπον στις νεοσύστατες περιφερειακές διοικήσεις Κεντρικής, Δυτικής και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ενώ το προσωπικό μεταφέρεται με μετάταξη στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Με το Ν.Δ. 192/1974 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 348/20-11-1974) επανιδρύεται το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος, στο οποίο λειτουργούν οι κάτωθι υπηρεσίες:
1. Ιδιαίτερο Γραφείο του Υπουργού
2. Υπηρεσία Πολιτικών Υποθέσεων
3. Νομικό Γραφείο
4. Γραφείο Πληροφοριών και Δημοσίων Σχέσεων
5. Γραφείο Νομικού Συμβούλου του Κράτους
6. Υπηρεσία Παρέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Με το Π.Δ. 58/1975 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 21/14-02-1975) περί οργανώσεως και λειτουργίας του Υπουργείου Βορείου Ελλάδος, η Οργάνωση του Υπουργείου Βορείου Ελλάδος συνίσταται από:
Το ιδιαίτερο Γραφείο Υπουργού
2. Την υπηρεσία Πολιτικών Υποθέσεων
3. Το γραφείο Πληροφοριών και Δημοσίων Σχέσεων
4. Το γραφείο Νομικού Συμβούλου του Κράτους
5. Την υπηρεσία Παρέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
6. Την υπηρεσία Εντελλομένων Εξόδων
7. Τη Διοικητική Μέριμνα (μεταφορά θέσεων από το Υπουργείο Εσωτερικών).

Με το Ν. 1558/1985 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 137/26-07-1985) συστήνεται Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής και Εθνικής Άμυνας (ΚΥΣΕΑ), στο οποίο συμμετέχει και ο Υπουργός Βόρειας Ελλάδας.

Με το Π.Δ. 358/1986 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 158/10-10-1986) επανακαθορίζονται οι αρμοδιότητες του Υπουργείου και με το Π.Δ. 92/1987 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 51/16-04-1987) συστήνεται ο πρώτος Οργανισμός του Υπουργείου Βόρειας Ελλάδας.

Με την Υ.Α. 704/1988 (Τεύχος Β΄ ΦΕΚ 575/19-08-1988) γίνεται η μετονομασία του Υπουργείου Βόρειας Ελλάδας σε Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης, χωρίς καμία αλλαγή στο σκοπό και τη διάρθρωσή του.

Με το Π.Δ. 492/1988 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 224/05-10-1988) τροποποιείται και συμπληρώνεται το Π.Δ. 92/1987 συστήνοντας το Αυτοτελές Τμήμα Προστασίας Περιβάλλοντος και καθορίζοντας τις αρμοδιότητές του.

Με το Ν. 1893/1990 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 106/16-08-1990) συστήνεται στο Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης Γενική Γραμματεία Παλιννοστούντων ομογενών, ως ιδιαίτερη οργανική μονάδα του Υπουργείου.

Με το Π.Δ. 331/2001 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 221/08-10-2001) συστήνεται ο δεύτερος Οργανισμός του Υπουργείου Μακεδονίας – Θράκης, ενώ οι αρμοδιότητες του παραμένουν οι ίδιες.

Με το Ν. 3074/2002 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 296/04-12-2002, άρθρο 12) καταργείται η Γενική Γραμματεία Παλιννοστούντων.

Με το Π.Δ. 167 /2005 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 220/02-9-2005) συστήνεται ο τρίτος Οργανισμός του Υπουργείου Μακεδονίας –Θράκης.

Με το Ν. 3489/2006 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 205/02-10-2006 άρθρο 18) συστήνεται στο Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης Διεύθυνση Προστασίας και Ανάπτυξης του Θερμαϊκού Κόλπου, η οποία υπάγεται απευθείας στον οικείο Υπουργό. Οι αρμοδιότητες της Διεύθυνσης περιγράφονται στο ίδιο άρθρο.

Με το Ν. 3489/2006 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 205/2-10-2006 άρθρο 3) συστήνεται η Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκης. Η εταιρεία εποπτεύεται από τους Υπουργούς Ανάπτυξης και Μακεδονίας Θράκης.

Με την Κ.Υ.Α 301/2007 (Τεύχος Β΄ ΦΕΚ 80/29-01-2007) συγκροτείται ενιαίος Διοικητικός Τομέας με τίτλο «Ειδική Γραμματεία Οικονομίας και Τουριστικής Ανάπτυξης-Περιβάλλοντος και Υποδομών» και συστήνεται θέση μετακλητού Ειδικού Γραμματέα στο Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης.

Με το Π.Δ. 138/2008 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 192/25-09-2008) τροποποιείται το Π.Δ. 167/2005 «Οργανισμός του Υπουργείου Μακεδονίας – Θράκης» και συστήνεται Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών. Στο Π.Δ. 138/2008 περιγράφεται η συγκρότηση και οι αρμοδιότητες της Διεύθυνσης.

Με την ΚΥΑ 9312/1990 (Τεύχος Β΄ ΦΕΚ 1860/03-09-2009) καταργείται ο ενιαίος Διοικητικός Τομέας και η θέση Ειδικού Γραμματέα στο Υπουργείο Μακεδονίας –Θράκης.

Με το Π.Δ. 185/2009 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 213/07-10-2009, άρθρο 3) το Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης μετατρέπεται σε Γενική Γραμματεία Μακεδονίας-Θράκης και μεταφέρεται ως σύνολο αρμοδιοτήτων, υπηρεσιών, θέσεων και προσωπικού στο Υπουργείο Εσωτερικών, με τις ίδιες αρμοδιότητες.

Με το Π.Δ. 96/2010 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 170/28-09-2010) η Γενική Γραμματεία Μακεδονίας-Θράκης ως σύνολο αρμοδιοτήτων, θέσεων και προσωπικού μεταφέρεται στο Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας.

Με το Π.Δ. 85/2012 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 141/21-06-2012 άρθρο 7) επανιδρύεται το Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης, με το σύνολο των υπηρεσιών, αρμοδιοτήτων, οργάνων, θέσεων και προσωπικού που είχε η Γενική Γραμματεία Μακεδονίας-Θράκης. Η Επιχειρησιακή Μονάδα Ανάπτυξης με έδρα τη Θεσσαλονίκη καταργείται και οι αρμοδιότητές της μεταφέρονται στη Διεύθυνση Οικονομίας και Τουριστικής Ανάπτυξης του Υπουργείου Μακεδονίας και Θράκης.

Με την ΚΥΑ 1459/110 (Τεύχος Β΄ ΦΕΚ 308/15-02-2013) ανατίθεται στο Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης τμήμα της αρμοδιότητας ελέγχου και εποπτείας της αγοράς και άσκηση των σχετικών διαδικασιών ελέγχου, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 22 και 23 του Ν. 4072/2012 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 86/11-03-2012). Η αρμοδιότητα ασκείται εντός του χώρου ευθύνης του ΥΜΑΘ, ήτοι στη Μακεδονία και Θράκη.

Με το Π.Δ. 108/2014 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 175/28-08-2014) συστήνεται ο τέταρτος Οργανισμός του Υπουργείου Μακεδονίας και Θράκης.

Με το Π.Δ. 24/2015 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 20/27-1-2015, άρθρο 1) συστήνεται το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και στις Υπηρεσίες του συγχωνεύεται το πρώην Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης.

Με το Π.Δ. 123/2016 (Τεύχος Α΄ΦΕΚ 208/-11-2016, άρθρο 1) γίνεται η μετονομασία του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης σε Υπουργείο Εσωτερικών.

Με το Π.Δ. 141/2017 (Τεύχος Α΄ ΦΕΚ 180/23-11-2017) συστήνεται ο Οργανισμός του Υπουργείου Εσωτερικών, μέρος του οποίου αποτελεί η Οργανωτική Δομή του Τομέα Μακεδονίας και Θράκης -πρώην ΥΜΑΘ (πέμπτος Οργανισμός).

Ήδη στην τρέχουσα περίοδο, Υφυπουργός Εσωτερικών έχει οριστεί με το Π.Δ. 2/21 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (ΦΕΚ 2/τ.Α΄/5-1-2021), ο Σταύρος Καλαφάτης, στον οποίο και μεταβιβάστηκαν αρμοδιότητες με την υπ’ αρ. 41/8-1-2021 Απόφαση του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Εσωτερικών (ΦΕΚ 24/τ.Β΄/8-1-2021).