Χαιρετισμός του ΥΜΑΘ Στάθη Κωνσταντινίδη στην εκδήλωση για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας, που διοργάνωσε το Πολιτιστικό Σωματείο Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά, σε συνεργασία με την Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2024

Ο Humboldt  όρισε τη γλώσσα ως το όργανο ιδιοποίησης και προσφοράς της γνώσης.

Αυτή και μόνο η ιδιότητα της την καθιστά πολύτιμο όργανο, προϋπόθεση και όρο της φιλοσοφικής θεώρησης και στοχασμού.

Με τη γλώσσα και μέσα στη γλώσσα ξυπνά η φιλοσοφική «λογική ανθρώπινη ύπαρξη», για αυτό και η πρώτη συνείδηση του πνεύματος τη θεωρεί  ως δεδομένη πραγματικότητα, όμοια με τη φυσική πραγματικότητα και το ίδιο έμφυτη.

Με τη γλώσσα   πραγματώνεται για πρώτη φορά η αποκάλυψη του κόσμου και μέσω αυτής αναπτύσσεται ο άνθρωπος σε αυθεντική και αυτόνομη ύπαρξη.

Στη γλώσσα ξεδιπλώνεται για πρώτη φορά το ανθρώπινο λογικό, το συναίσθημα και οι λοιπές πνευματικές του δυνάμεις.

Ο άνθρωπος δεν κληρονομεί έναν όποιο σταθερό χαρακτήρα, αλλά κερδίζει και διαπλάθει τα στοιχεία του χαρακτήρα του, ανάλογα με τον τρόπο και το είδος της γλώσσας που χρησιμοποιεί.

Με λόγια απλά: το τι είναι ο άνθρωπος μας το δείχνει η γλώσσα που ομιλεί.

Αυτά για κάθε γλώσσα, γενικά.

Για την ελληνική μας γλώσσα, τώρα, θεωρούμενη στη διαχρονική της διάσταση ως ομηρική, κλασική, βυζαντινή, νεοελληνική – δημοτική.

«Είμαστε όλοι Έλληνες, κι ας μη το ξέρουμε», γράφει ο Karl – Wilhelm Weeber.

Πράγματι, η παρουσία της ελληνικής γλώσσας στην καθημερινή προφορική γλώσσα των Ευρωπαϊκών, κυρίως, χωρών και στη διεθνή επιστημονική ορολογία είναι έντονη.

Οι «Λατινογενείς», όπως ονομάζονται, γλώσσες, πιο εύστοχο θεωρώ τον όρο «Ελληνογενείς», έχουν στον γλωσσικό της η καθεμιά θησαυρό περισσότερες από 30.000 ελληνικές λέξεις.

Ένας Ευρωπαίος, μάλιστα, Επιστήμονας προσπορίζεται μεγαλύτερο κύρος, όταν χρησιμοποιεί ελληνική ορολογία. Ο λόγος του θεωρείται πιο πειστικός, ακριβέστερος και πιο περιεκτικός.

Δε θα ήταν ανεπίτρεπτος από την πλευρά μου σοβινισμός, αν υποστήριζα ότι η Ελληνική γλώσσα, με την κλασική της, κυρίως, μορφή, είναι ολοζώντανη και ηχεί καθημερινά στον επιστημονικό, ειδικά, κόσμο. Ενισχύεται, μάλιστα, η άποψη αυτή ακόμα πιο πολύ από το γεγονός ότι όλοι σχεδόν οι ελληνικοί όροι αποτελούν λέξεις – κλειδιά της διεθνούς επιστημονικής ορολογίας.

Σήμερα, σε πολλές σχολές των ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων καθιερώθηκε η σπουδή του “Graecum”.

Ποιο, τάχα, το μελλοντικό κέρδος των φοιτητών, που καταπιάνονται με αυτή τη σπουδή;

Ένα πρώτο άμεσο κέρδος: Ο κάτοχος σε ικανοποιητικό βαθμό της ελληνικής γλώσσας, κυρίως, της κλασικής, βρίσκει πολύ πιο εύκολα πρόσβαση στις ξένες ευρωπαϊκές γλώσσες, που όχι μόνο στον παραδειγματικό τους άξονα (λεξιλόγιο), αλλά και στον συνταγματικό – δομικό είναι πολύ κοντά στην ελληνική γλώσσα.

Έμμεσο κέρδος: Ο ενασχολούμενος με τις φυσικές επιστήμες αποκτά, πριν ακόμα εντριβήσει στις ειδικές γνώσεις, γενικούς τύπους λογικής σκέψης και την ικανότητα να εργάζεται μεθοδικά, να ταξινομεί γεγονότα και φαινόμενα φυσικά και κοινωνικά και να αξιολογεί σωστά και με ακρίβεια πνευματικές εκφράσεις.

Όποιος πάλι ασχολείται με τις πνευματικές επιστήμες μαθαίνει να ερμηνεύει κείμενα, να αναλύει σύνθετες καταστάσεις και να διασταυρώνει συνθετικά απόψεις και τάσεις αντίθετες.

Αν το μεταφέρουμε, τώρα, αυτό στη σχέση των επί μέρους ετερογενών πολιτισμών των ευρωπαϊκών λαών, με τη συνολική ευρωπαϊκή κουλτούρα, που στην ουσία της είναι ελληνοπρεπής, εύκολα γίνεται φανερό το κέρδος: Οι ετερογενείς ευρωπαϊκές κουλτούρες διασταυρώνοντα και συνθέτουν μια συνολική ευρωπαϊκή κουλτούρα, χωρίς να θυσιάζονται στο όνομά της, αλλά ούτε να διασπούν τη συνοχή της στο όνομα της εθνικής ιδιαιτερότητας τους.

Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς σχετικά με το θέμα αυτό,

Κλείνω με μια γενική επισήμανση: Όποιος ασχολείται επισταμένως με τη γλώσσα μας, την ελληνική, χαράζει δικό του υπεύθυνο δρόμο.

Δεν παρασύρεται εύκολα από τον συρμό, δεν κινδυνεύει να καταλήξει σε «μαζάνθρωπο».

Κερδίζει έναν κόσμο πνευματικής ελευθερίας και ικανό βαθμό ανεκτικότητας και φιλοσοφημένης απάθειας έναντι των γεγονότων και φαινομένων.

Ενισχύει την κριτική ικανότητα του και καθίσταται πιο ανθεκτικός στα παντός είδους απατηλά συνθήματα της εποχής μας.

Η ελληνική μας γλώσσα δημιουργεί και χαρίζει απόσταση από τα πράγματα και η απόσταση έχει πάντα ρόλο απελευθερωτικό, που συνεπάγεται και βάθεμα της δημοκρατίας μας.

Τυχεροί εμείς που υπάρχουν άνθρωποι όπως εσείς που την υπηρετείτε με τόση αγάπη και προσήλωση.